
DHBT-2 İslam Mezhepler Tarihi: Mutezile Ders Notları
DHBT-2 sınavı kapsamında sıklıkla sorulan konulardan biri de İslam Mezhepler Tarihi içinde önemli bir yere sahip olan Mu‘tezile mezhebidir. Bu yazımızda, sınava hazırlanan adaylar için DHBT hap bilgi niteliğinde kısa, öz ama etkili notlara yer vereceğiz. DHBT İslam Mezhepler Tarihi bölümünde özellikle mezheplerin doğuş sebepleri, kurucuları ve temel görüşleri dikkatle çalışılmalıdır.
Mu‘tezile Mezhebi
Kelâm ilmini sistemleştiren ilk mezhep olma özelliği taşıyan Mu‘tezile, İslam düşünce tarihinde rasyonel yaklaşımıyla öne çıkar. Mezhep, itikâdî sorunlara aklî delillerle çözüm aramayı esas almıştır.
Öncü Şahsiyetler
Vâsıl bin Atâ, mezhebin kurucusu olarak kabul edilir. Hasan-ı Basrî ile yaşadığı bir itikâdî tartışma neticesinde ders halkasından ayrılmış ve kendi görüşleri doğrultusunda Mu‘tezile'nin temellerini atmıştır. Büyük günah işleyenin "ne mümin ne de kâfir" sayılması gerektiği görüşüyle mezhebin ismi şekillenmiştir.
Amr bin Ubeyd, Vâsıl bin Atâ’dan sonra mezhebin sistemleşmesine katkı sunmuş, daha kurumsal bir yapı kazandırmıştır. Hasan-ı Basrî'nin fikirlerinden etkilenmekle birlikte Ehl-i Sünnet’e bazı yönlerden yakın durmuştur.
Ebû Mûsâ el-Murdâr, Bağdat Mu‘tezilesi'nin önemli isimlerinden biri olarak öne çıkar. Zühd dolu yaşamı ve etkileyici vaazları ile tanınmış, “Mu‘tezile’nin râhibi” unvanını almıştır.
Ortaya Çıkış Sebepleri
Mu‘tezile mezhebinin doğuşu, İslam dünyasındaki itikâdî ve siyasî ayrışmalar, Emevî yönetiminin politikaları, farklı kültürlerle etkileşim ve felsefî çeviri faaliyetleri gibi faktörlere dayanır. Bu etkenler, mezhebin hem düşünsel altyapısını hem de tarihsel gelişimini şekillendirmiştir.
DHBT-2 sınavı hazırlığında bu tür DHBT ders notu çalışmaları, hızlı tekrarlar için oldukça işlevseldir. DHBT İslam Mezhepler Tarihi alanında karşınıza çıkabilecek soruların büyük bölümü, bu tip temel bilgileri içermektedir. Bu nedenle Mutezile ile ilgili yukarıdaki bilgileri dikkatlice ezberlemek ve kavramak, sınav başarınızı artıracaktır.
SİZE ÖZEL TEKLİFİMİZ?

2026 DHBT Online (Canlı) Genel Tekrar ve Soru Çözüm Kampı
- 31 Aralık 2025 (Son Başvuru)
- Canlı Ders
- DHBT